Bu konu, geçen hafta yapılan NATO Zirvesi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden arasındaki görüşmede de ele alındı.

Türkiye, NATO güçlerinin çekilmesinin ardından Kabil'deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın güvenliğini üstlenmeye devam etme teklifinde bulundu.

Taraflar, konuyla ilgili uzlaşma olduğunu ancak görüşmelerin devam ettiği ve ayrıntıların netleştirilmeye çalışıldığını söylüyor.

Konuyla ilgili olarak bugün, ABD'den teknik bir heyet Türkiye'ye gitti. Savunma Bakanı Hulusi Akar, görüşmelerin başladığını ve devam ettiğini ancak henüz alınmış bir karar olmadığını söyledi.

ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, bu hafta içinde yaptığı açıklamada, Türkiye'nin üstleneceği rolle ilgili detaylar üzerinde çalışıldığını ve bu konuda daha yapılması gereken işler olduğunu belirtti.

ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, Türkiye'nin Afganistan'da kalma ve Hamid Karzai Havalimanı'nı koruma konusunda öncülük etmeyi kabul ettiğini ve Türkiye'nin bu misyonu üstlenmesi için verilecek desteğin detaylarını görüştüklerini açıkladı.

Günlük basın toplantısında soruları yanıtlayan Kirby, Afganistan'daki güvenlik durumunu yakından takip ettiklerini ancak ABD'nin tamamen çekilmesi konusundaki takvimin değişmediğini ifade etti. AA muhabirinin, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin arasındaki telefon görüşmesinde, Kabil Hamid Karzai Havalimanı'nın korunması konusunda bir anlaşmaya varılıp varılmadığı sorusuna Kirby, bu görüşmenin geçen hafta NATO Zirvesi marjında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden arasında yapılan görüşmenin devamı olduğunu kaydetti.

Afganistan'daki havalimanı neden önemli?
ABD ve NATO müttefikleri, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da asker bulunduruyor.

Biden, 1 Mayıs'ta başlayan geri çekilmenin New York'taki Dünya Ticaret Merkezi binaları ve Washington'daki Pentagon'a uçaklarla düzenlenen saldırıların 20'nci yılı olan 11 Eylül 2021'de tamamlanmasını hedefliyor.

ABD, 2001 yılında yaklaşık 3 bin kişinin hayatını kaybettiği saldırılardan El Kaide örgütü ve lideri Usame bin Ladin'i sorumlu tutmuş ve bin Ladin'in burada koruma altında olduğu gerekçesiyle Afganistan'a önce hava, sonra kara operasyonu başlatmıştı.

Aradan geçen 20 yılın ardından çekilmenin başladığı bu dönemde en önemli gündem maddesini başta Kabil olmak üzere Afganistan'daki kritik noktaların güvenliği oluşturuyor. Zira Afganistan'da halen Taliban etkili bir güç.

Taliban kısa süre içinde başkent Kabil'i bırakarak dağlara çekilse de, hiçbir zaman tam olarak bitirilemedi ve zamanla yeniden güç kazandı.

Şu ana kadar ülkenin en etkili gücü olan Taliban ile yürütülen barış görüşmelerinden sonuç çıkmadı. Bir başka ifadeyle ABD ve NATO askerleri, Taliban ile bir barış anlaşmasına varılmadan Afganistan'dan çekilmeye hazırlanıyor. Üstelik son dönemde ülkedeki şiddet olaylarında artış görülüyor. Bu da çekilme sonrası güvenlik konusunu daha da önemli bir hale getiriyor.

Dağlık bir bölgede yer alan, deniz ulaşımı olmayan ve karayollarında ciddi bir güvenlik sıkıntısı bulunan Afganistan'ın dış dünyayla bağının kurulabilmesi için bu havalimanı hayati bir role sahip.

Kabil Havalimanı, çekilme sonrası güvenliğin sağlanması konusunda öncelikli yerler arasında yer alıyor.

Bazı ülkeler, Afganistan'daki diplomatik misyonlarını tutmanın ön koşulu olarak havalimanı ve hava taşımacılığının güvenliğini öne sürüyor.

Dahası uluslararası yardım kuruluşları bu ülkeye gerekli insani yardımları bu havalimanını kullanarak ulaştırıyor.

Türkiye, ABD ve NATO'nun çekilmesinin ardından Afganistan'daki güçlerini tutarak, Kabil'deki havalimanının güvenliğini sağlamaya devam etmeyi önerdi.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, 7 Haziran'da Hürriyet gazetesine yaptığı açıklamada, Afganistan konusunda görüşmelerin devam ettiğini ve Türkiye'nin öne sürdüğü şartların sağlanması halinde havalimanının güvenliği için asker tutulmaya devam edilebileceğini söyledi.

Akar, "Bizim şartlara bağlı olarak Afganistan'da kalma niyetimiz var. Şartlarımız nedir? Siyasi, mali ve lojistik destek. Bunlar yapıldığı takdirde biz Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nda kalabiliriz. Şartlarımızla ilgili cevabı bekliyoruz" dedi.

Halen havalimanının askeri kısmının işletmesinden de Türkiye sorumlu.

Reuters haber ajansına konuşan bir Türk yetkili, uluslararası güçlerin çekilmesinin ardından havalimanının güvenliğinin sağlanması için buradaki Türk askeri sayısının artırılması gerektiğini söyledi.

Türkiye'nin Afganistan'daki uluslararası güç kapsamında yaklaşık 500 askeri bulunuyor.

Bakan Akar, bugün yaptığı açıklamada, "gerekli şartların sağlanması halinde" havalimanın işletmesine devam edileceğini söyledi.

Akar, "Bu konuda görüşmeler devam ediyor. Bu hususu diğer ülkelerle beraber nasıl yapabiliriz konusunu çalışıyoruz. Bu kapsamda ABD teknik heyeti de bugün Bakanlığımıza geldi. Görüşmelerimiz başladı, devam ediyor. Şu an için alınmış bir karar yok. Mevcut personelimizin dışında bölgeye giden personelimiz de bulunmamaktadır" dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da 14 Haziran'da Biden ile yaptığı görüşme ve NATO zirvesinin ardından düzenlediği basın toplantısında, Afganistan konusunda bir mutabakat sağlandığını söyledi.

Erdoğan, Türkiye'nin Afganistan'dan çıkmasının istenmemesi halinde ABD'nin hem diplomatik hem de mali konularda vereceği desteğin önemli olduğunu söyledi.

Erdoğan, "Taliban gerçeğini kenara koymak mümkün değil. Bir diğer konu yine Afganistan'da biz Pakistan'ı da Macaristan'ı da yanımıza alma düşüncemizi kendilerine söyledik. Şu an itibariyle bir mutabakat söz konusu. Bir sıkıntı söz konusu değil" dedi.

Türkiye'de ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ise iktidarı önerisi nedeniyle sert dille eleştirdi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Dışişleri Komisyonu Üyesi ve CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, aralarında Avustralya'nın da olduğu bazı ülkelerin güvenlik kaygısıyla Afganistan'daki diplomatik temsilciliklerini kapatmaya hazırlandığını hatırlattı.

Çakırözer, "Herkes ayrılırken Afganistan'da bir tek biz kalacağız. Niçin? ABD'nin yeni yönetimi mutlu olsun, memnun olsun diye! Ülkede kontrolü ele geçiren radikal Taliban kimseyi istemezken, 'Biz kalacağız' diye tutturmak orada görev yapacak binlerce askeri ve sivil unsurlarımızı güvenlik riskine atmak olur" diye konuştu.

ABD tarafından gelen açıklamalarda, Türkiye ile bu konuda anlaşıldığı yönünde ifadeler yer alıyor.

Bununla ilgili ilk açıklama ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'dan geldi. Sullivan, 18 Haziran'da yaptığı açıklamada, Erdoğan ve Biden'ın, Türkiye'nin Kabil Havaalanı'nın güvenliğinin sağlanmasında önde gelen bir rol oynaması konusunda uzlaştıklarını söyledi.

Sullivan, Erdoğan'ın havaalanının güvenliğini sağlamak için ABD'den belli konularda destek istediğini ve Biden'ın bu desteği taahhüt ettiğini vurguladı.